Een van mijn favoriete tv-programma’s is De Vloer Op. Het is improvisatietheater op topniveau. Soms humoristisch of hilarisch, dan weer emotioneel en ontroerend. Het programma beleefde in 2020 zijn twintigste en (helaas) laatste seizoen. Gelukkig kan je op de website van omroep Human alle afleveringen terugkijken. Aanrader!
In het programma krijgen twee of drie acteurs van de presentator/regisseur een reëel thema of dilemma opgedragen dat zij ter plekke en zonder onderling overleg moeten spelen. Ze krijgen alleen kort de tijd om wat kleding en/of attributen uit te zoeken. De presentator, Peter de Baan, bepaalt wanneer de scène eindigt, en spreekt dan de legendarische woorden “Oké, tot hier”.
Enkele jaren geleden woonde ik een lezing bij van Peter de Baan. Daarin vertelde hij over het geheim van goed improvisatietheater. Volgens de notitie die ik destijds maakte op mijn smartphone zijn volgens De Baan twee punten essentieel:
- Reageren op het moment èn een helikopterblik hebben;
- Spanning opzoeken.
Laatst kwam ik deze notitie weer tegen. En opeens viel mij de treffende gelijkenis op tussen improvisatietheater en goed management.
Reageren op het moment
Om in toneeltermen te blijven, de dagen van een manager zijn vaak een aaneenschakeling van scènes. De scènes bestaan uit ontmoetingen en gesprekken met medewerkers, collega’s, klanten, partners, et cetera. Individueel of in groepsverband. In formele settings, zoals vergaderingen en overleggen. Maar ook informeel, zoals bij het koffieapparaat, en na afloop van vergaderingen. Tussen de scènes door heeft de manager tijd om stukken te lezen, te reageren op mails, en andere solo-activiteiten te verrichten.
Tijdens de scènes spelen managers vele rollen. Zo onderscheidt Henry Mintzberg, op basis van het onderzoek dat hij deed naar wat managers ècht doen, de volgende rollen: boegbeeld, leider, liaison, monitor, informatieverspreider, woordvoerder, ondernemer, aanpakker van verstoringen, toewijzer van middelen en onderhandelaar. Vaak speelt de manager meerdere rollen tegelijk. Bijvoorbeeld, tijdens het werkoverleg met een medewerker is hij of zij leider, monitor, informatieverspreider, en misschien ook wel aanpakker van verstoringen en toewijzer van middelen.
Net als bij De Vloer Op hebben managers geen uitgeschreven script. Hooguit een paar vaste elementen, zoals een agenda, de plaats van ontmoeting et cetera. Maar verder is het toch vooral reageren op het moment.
Deze misschien wat rommelig ogende praktijk wijkt af van het veel ordelijker beeld dat in veel managementliteratuur wordt geschetst. Helaas worden de meeste boeken en artikelen niet geschreven door mensen die zelf veel ervaring hebben met het managen van organisaties.
Goed managen betekent in mijn ogen niet dat managers zich meer zouden moeten gedragen conform de managementliteratuur. Beter is het om, net als improviserende acteurs, echt in het moment te zijn, en werkelijk af te stemmen op je ‘tegenspelers(s)’. Belangrijke onderdelen daarvan zijn natuurlijk: goed luisteren en vragen stellen.
Helikopterblik
Net als improviserende acteurs doen goede managers meer dan reageren op het moment. Zij hebben tegelijkertijd een helikopterblik waarmee zij het grote geheel voor ogen houden. Daarmee bedoel ik in het geval van een manager zaken als de doelstellingen, kernwaarden en strategie van de organisatie, het interne en externe krachtenveld, het businessmodel, en de verwachtingen omtrent toekomstige ontwikkelingen.
Dat is nogal wat. Daarom is de effectieve helikopterblik van een manager een oriëntatieschema dat een sterk vereenvoudigde, maar wel relevante weergave is van de vaak complexe werkelijkheid. Het helpt mij erg om het te visualiseren.
Met een helikopterblik zijn goede managers in staat de juiste dingen te doen in de ontmoetingen met anderen. Omdat zij zich permanent bewust zijn van de gevolgen voor het grote geheel. En dat beperkt zich dus niet tot het eigen organisatieonderdeel, maar gaat nadrukkelijk over de organisatie als geheel en de externe omgeving.
De helikopterblik brengt inhoudelijke structuur aan in de soms rommelig ogende activiteiten van managers. De helikopterblik maakt dat managers niet alleen reageren, maar ook richting geven. De helikopterblik maakt het mogelijk dat managers een koers volgen èn flexibel inspelen op wat zich aandient.
Spanning opzoeken
Het tweede geheim van improvisatietheater is dat acteurs spanning opzoeken. Want spanning maakt een scène interessant.
Spanning is ook voor managers interessant. Voor managers betekent het opzoeken van spanning dat ze actief speuren naar problemen en mogelijkheden, ook in hun ontmoetingen met anderen.
Problemen en mogelijkheden zijn beide een vorm van spanning. Van een probleem is sprake als de realiteit slechter is dan de streefnorm. Van een mogelijkheid is sprake als er een reële verwachting is dat iets beter kan dan nu het geval is.
Goede managers zoeken naar problemen en oplossingen, omdat ze weten dat het daar is te doen. Daar is vooruitgang te boeken voor hun organisatie.
Oké, tot hier
Het is in mijn ogen zinvol na te denken over wat realistisch goed management is aan de hand van de metafoor van improvisatietheater. De metafoor kan managers helpen om effectiever te zijn in de realiteit van alledag. En dat is meer dan wat ik in veel managementliteratuur tegenkom.
Wil je mijn blog voortaan als nieuwsbrief in je e-mail ontvangen? Klik op deze link https://strategieplus.activehosted.com/f/17
Groet aan het eind van een lastig jaar. Op naar een beter 2021.
Wat als je precies wist waar je op moet focussen om de kans zo groot mogelijk te maken dat je bedrijf tot in lengte van jaren bovengemiddeld succesvol is?
Uit omvangrijk internationaal wetenschappelijk onderzoek blijkt wat de focus is van bedrijven die het gedurende vele tientallen jaren gemiddeld beter doen dan hun concurrenten.
Uit ander wetenschappelijk onderzoek weten we wat de focus is van bedrijven die beter dan hun concurrenten uit economische recessies komen, en zelfs beter zijn dan voor de crisis.
Waarom nu?
Een tijdje heb ik geaarzeld om ondernemers en executives met dergelijke inzichten te benaderen. Omdat ik veronderstelde dat “de kans zo groot mogelijk maken” niet sexy klinkt. En ik wil ook niet meer beloven dan ik waar kan maken.
Maar er zijn twee redenen waarom ik heb besloten nu toch een programma - de Focusformule - te maken waarin ik deze en andere wetenschappelijk gefundeerde inzichten en tools op een zo eenvoudig mogelijke wijze ontsluit voor ondernemers en executives.
De eerste reden is de behoefte van ondernemers en executives. Toen ik laatst met een bevriende ondernemer zat te praten en ik hem vroeg wat zijn grootste uitdaging was, zei hij zonder aarzelen: focus! En toen ik een poll hield op social media niet lang daarna, scoorde ook daar het onderwerp ‘focus’ het hoogst.
De tweede reden om het programma de Focusformule te maken is dat ik me zorgen maak over succesrecepten die als ‘waarheid’ worden verkocht. Zoals door handige auteurs en sprekers die hun nieuwste businesstheorie of -model presenteren als het Ei van Columbus, nog voordat deze ook maar in de verste verte voldoende zijn getest. Of door succesvolle ondernemers die je vertellen welke stappen zij hebben gezet, met de suggestie dat als jij precies hetzelfde doet, jij net zo succesvol zult worden. Niks mis met die succesverhalen als inspiratiebron, maar ze zijn verre van algemeen toepasbaar.
Interactief programma
Dus ik heb de knoop doorgehakt: het programma de Focusformule komt er. Ik ben van plan om het binnenkort te gaan aanbieden in de vorm van een interactieve onlinetraining.
De hoofdlijnen van het programma staan vast, maar de deelnemers zullen daadwerkelijk invloed hebben op de verdere invulling van het programma.
Het programma is voor serieuze ondernemers en executives die wetenschappelijk bewezen inzichten en tools willen gebruiken om te focussen op dat wat er echt toe doet om een bovengemiddeld succesvol bedrijf te bouwen.
Meer informatie over het programma volgt de komende dagen in mijn blog en op social media.
Wil je door mij op de hoogte worden gehouden, laat het me weten en klik op de link.
Mocht je nu al vragen hebben, stuur dan een mailtje naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. met als onderwerp: Focusformule.